Lichamelijke klachten

Kinderen waarbij het door emotionele redenen niet lukt om naar school te gaan, geven vaak lichamelijke klachten aan. Je kunt dan denken vage klachten zoals: hoofdpijn, misselijkheid of buikpijn. Wanneer een kind eenmaal weer thuis, nemen deze klachten vaak snel weer af: maar dat wil niet betekeken dat die klachten niet echt zijn! 

De sterke weerzin en angst om naar school te gaan kunnen bij deze kinderen voor lichamelijke klachten zorgen. Deze klachten kunnen als reden aangedragen worden voor het schoolverzuim, maar kunnen ook vroegtijdige signalen zijn van een dieperliggend probleem. Bij toenemend schoolverzuim is het van belang om snel in te grijpen. Bij toenemende afwezigheid wordt de drempel om terug naar school te gaan elke keer hoger en de teruggang naar school steeds lastiger.  

De toenemende afwezigheid in de klas gaat ten koste van zowel de schoolprestaties als het sociaal-emotionele functioneren van de leerling omdat hij dan essentiële leerstof en aansluiting bij leeftijdsgenoten mist. Daarnaast zorgt het verzuim ook binnen het gezin vaak voor een toename aan stress. 

Vroegtijdige signalen

Het is van belang de eerste signalen van schoolweigering door emotionele redenen te herkennen. De druk bouwt zichzelf op en hoe sneller je dit weer droorbreekt, hoe beter. 

Een aantal van deze eerste signalen kunnen bestaan uit: steeds latere aanwezigheid van de leerling, een verminderde werkhouden en enthousiasme of een andere zichtbare gedragsverandering. Daarnaast hebben deze kinderen vaak een zwak probleemoplossend vermogen en een gebrekkige emotieregulatie en hebben zij moeite om negatieve (niet-helpende) gedachten over een situatie te vervangen door positieve (helpende) gedachten. 

Sociale isolatie, sociale angst, piekeren, faalangst of depressies zijn risicofactoren voor het ontwikkelen van schoolweigering. Voor kinderen met een vorm van autisme kan angst voor school ontwikkeld worden in periodes van verandering, zoals de overgang naar een nieuwe school of een andere leerkracht. Ook wordt er vaker schoolweigering gezien bij gezinsproblematiek of psycho-pathologie bij ouders. 

Hoewel schoolweigering vaak optreedt als gevolg van angst bij leerlingen, kan school onbedoeld ook bijdragen aan het probleem. Bijvoorbeeld wanneer de leerkracht onvoldoende steun biedt aan de leerling of wnneer er veel gepest wordt in de klas. Dit versterkt de al aanwezige angst bij de leerling. Ook een onvoorspelbare of weinig gestructureeerde schoolomgeving dragen bij aan schoolweigering. 

 Voorspelbare stabiele situatie

Het is van belang om te zorgen dat het kind zich al bij de binnenkomst op school welkom en gezien voelt en dit elke dag voorspelbaar verloopt. School kan met de ouders samen afspraken maken, zodat het voor alle partijen duidelijk is wie het kind brengt en wie het op school opvangt. Er moet gekeken worden hoe de transfer van thuis naar school volgens een zo 'zacht mogelijke landing' gemaakt kan worden.

'Share it, Shelf it, Shout it'

Wanneer een leerling de stap heeft genomen om binnen te komen en letterlijk en figuurlijk de drempel over is, wil het nog niet zeggen dat het kind klaar is om te gaan leren. 

Binnenkomen, is onderdeel van de strijd en vaak zie je dan een hoge mate van angst en overprikkeling wanneer het kind er eenmaal is.

Om de overgang van 'naar binnen' naar 'klaar om te leren' te maken kan er gebruik gemaakt worden van de volgende keuzes: 'Share it' (deel het), 'Shelf it' (parkeer het) of 'Shout it' (schreeuw het) om te zakken in spanning en overprikkeling. 

Share it (deel het) wat het ook is dat de leerling bezighoudt of dwars zit: deel het. Dit kan met de leerkracht, met de eerder genoemde vertrouwensfiguur in de school, maar ook door het bijvoorbeeld voor jezelf in een boekje op te schrijven. De leerlingen hebben hierdoor de mogelijkheid hun gevoelens en zorgen te delen en te benoemen om ze daarmee uit hun hoofd te krijgen. 

Shelf it (parkeer het) wanneer er niet de mogelijkheid is om het er nú over te hebben kan het in de tijd geparkeerd worden. De leerkracht kan de zorgen en angsten van de leerling dan benoemen 'Ik zie dat ze er zijn en ik wil naar je luisteren, maar we moten ons nu klaarmaken van de les dus we parkeren het voor later.' Het belangrijkste aan het parkeren is dat de leerkracht concreet en duidelijk is wanneer, hoe en met wie er wel over gesproken kan worden: er moet een concrete afspraak gemaakt worden en deze moet ook nagekomen worden. 

Bij de laatste optie; 

Shout it (schreeuw het) geef je de kinderen die met een overload aan energie door spanning, angst of boosheid binnenkomen de mogelijkhedn te ontladen: in plaats van in een vecht- of vluchtmodus te komen kunnen zij zich fysiek ontladen.

Dit kan door letterlijk schreeuwen, door tegen een kussen te slaan, te rennen of bijvoorbeeld jumpingjacks te doen. Je reikt ze een manier aan om deze opgebouwde spanning te ontladen, zodat ze daarna kunnen starten. 

Communicatie doet ertoe 

Om alle verwachtingen en afspraken duidelijk en voorspelbaar uit te kunnen voeren, is communicatie het belangrijkste: tussen ouders en school,